CONTEXT

Zero Waste Filosofie

Hergebruik maakt deel uit van de 5 R's zero waste filosofie: refuse, reduce, reuse, recycle en rot. Het besef dat hergebruik vóór recycling komt is essentieel om de manier waarop wij vandaag produceren en consumeren te veranderen. Tegelijkertijd moet echter al worden gewerkt aan de 2 R's van soberheid: de weigering (refuse) van overbodige consumptie en de vermindering (reduce) van het eigen verbruik.

Bredere doelstellingen

SDG 12.5 : verantwoorde consumptie en productie - duurzame consumptie - en productiepatronen tot stand brengen - tegen 2030 de afvalproductie aanzienlijk verminderen door preventie, vermindering, recycling en hergebruik.

Reductie van de CO2 impac : voor vervoerders en verzenders betekent het gebruik van herbruikbare verpakkingen een vermindering van hun Scope 3-emissies.

DE 4 ESSENTIËLE CRITERIA

Om als herbruikbaar te worden aangemerkt, moeten verpakkingen in de praktijk worden hergebruikt. Om dit doel te bereiken moeten er dus voorwaarden worden gesteld die verder gaan dan de verpakking zelf en het volledige gebruik ervan in aanmerking nemen. Het gebruik van herbruikbare verpakkingen moet aan de volgende 4 criteria voldoen:

1. Het ontwerp

Het ontwerp van de verpakking moet het mogelijk maken deze vele malen te hergebruiken. De materialen moeten in alle opzichten duurzaam zijn. Zij moeten ook robuust zijn voor het beoogde gebruik: zij moeten met name bestand zijn tegen de behandeling die vervoerders bij hun gebruikelijke praktijken uitvoeren (bestand zijn tegen pletten en een val van 1m80). Het doel is te zorgen voor een groot aantal toepassingen waarvoor het bestemd is.

3. Stimulansen en controles

Le processus de réutilisation doit être accompagné d’incitants et de contrôles de la réutilisation.

Hergebruik is momenteel niet de norm in onze manier van werken. Hergebruik bevorderen betekent gewoonten veranderen. Daarom is het belangrijk dat elke hergebruikregeling mogelijke barrières verlaagt en stimulansen biedt. Statiegeld op bierflesjes is een goed voorbeeld van een doeltreffende en specifieke stimulans. Sommige regelingen maken gebruik van lichtere prikkels zoals vouchers. Dit zijn echter ook stimulansen voor overconsumptie, waaruit een tolerantie voor greenwashing zou kunnen blijken.
Evenzo moet worden nagegaan of verpakkingen waarvan wordt beweerd dat zij herbruikbaar zijn, in de praktijk ook worden hergebruikt; dit kan alleen door middel van controles en metingen. Digitale monitoring en track&trace zijn goede manieren om te controleren of verpakkingen daadwerkelijk worden hergebruikt. De uitgevoerde controles moeten worden vertaald in prestatie-indicatoren waarmee het hergebruik van de verpakking kan worden gecontroleerd en de status ervan kan worden bevestigd. De volgende indicatoren vormen een noodzakelijke minimumlijst:

• De hergebruiksratio gedurende de levensduur van de verpakking :
  

Dit aantal hergebruiken moet aanzienlijk zijn en dus meerdere ordes van grootte hoger dan het wegwerpalternatief. In dit geval is 2 geen voldoende aantal. Dit aantal moet noodzakelijkerwijs groter zijn dan het minimum aantal malen dat het kan worden gebruikt voordat het beter voor het milieu is dan het wegwerpalternatief. Onze ervaring is dat het minimumaantal boven de 15 moet liggen.

• Het verliespercentage :
  

Het aantal pakketten dat niet terugkeert naar de afzender of het hergebruikcircuit. Hieruit blijkt het belang van bovengenoemde criteria. Zonder georganiseerd retour en voldoende stimulansen en controle maakt het verliespercentage de herbruikbare optie soms slechter dan de wegwerpoptie. Een bekend voorbeeld is dat van de boodschappentassen of de promotionele waterfles. Een afvalpercentage van minder dan 5% lijkt ons een redelijke doelstelling.

• Frequentie van hergebruik :
  

Een pakket dat eenmaal per jaar in omloop is, zou als niet-hergebruikt kunnen worden beschouwd, aangezien dit de productie van veel meer pakketten zou impliceren om alle zendingen te dekken. Een frequentie van 1 per maand is een redelijke doelstelling. Ook hier is de waarde die voor de bovengenoemde criteria wordt verkregen van invloed op de prestaties van de verpakking.

4. Wetenschappelijke evaluatie

Het gehele proces moet wetenschappelijk worden beoordeeld op zijn milieueffecten in verband met het gebruik van wegwerpverpakkingen. Dit betekent dat er een wetenschappelijke en gestandaardiseerde levenscyclusanalyse (LCA) beschikbaar moet zijn. Het is absoluut noodzakelijk dat de veronderstellingen die in de levenscyclusanalyse worden gemaakt, worden bevestigd onder de werkelijke gebruiksomstandigheden van het product. In dit verband moet het minimumaantal toepassingen bekend zijn om beter te presteren dan het wegwerpalternatief. Met strenge veronderstellingen voor de herbruikbare verpakking (bv. hoge degradatiegraad van de herbruikbare verpakking) zou de levenscyclusanalyse een veel betere milieuprestatie van de herbruikbare verpakking moeten aangeven dan die van de wegwerpverpakking. Op die manier wordt de keuze voor herbruikbare verpakkingen niet in twijfel getrokken door feitelijke afwijkingen van de veronderstellingen.

STANDAARDISATIE

Standaardisatie is de beste manier om de invoering te stimuleren en zo het milieueffect van het type verpakking te maximaliseren. Hoe sneller de normalisatie op nationaal en vervolgens op Europees niveau wordt doorgevoerd, hoe lager het totale milieueffect van deze producten zal zijn. Een voorbeeld zijn smartphoneladers.

Dit is geen vereiste om een verpakking als herbruikbaar aan te merken, maar het is een belangrijke overweging voor de wetgever.